مرضیه دانیالی ::
یکشنبه 86/1/19 ساعت 12:49 صبح
«إذ قالَ ابراهیمُ رَبِّ أرِنی کَیفَ تحیی المَوتی»(1)
...-این آیه به زبان کشف(2) بر ذوق ارباب حقایق رمزی دیگر دارد و بیانی دیگر. گفتند: ابراهیم مشتاق کلام حق بود و سوخته ی خطاب او، سوزش به غایت رسیده و سپاه صبرش به هزیمت شده، و آتش مهر زبانه زده، گفت: خداوندا بنمای مرا، تا مرده چون زنده کنی؟ گفت: یا ابراهیم «أوَلمْ تُؤمِنْ؟» ایمان نیاورده ای که من مرده زنده کنم؟ گفت: آری ولکن دلم از آرزوی شنیدن کلام تو و سوز عشق خطاب تو زیر زبر شده بود، خواست تا گویی «أوَلمْ تُؤمِنْ» مقصود همین بود که گفتی و در دلم آرام آمد.
آرام من پیغام تو وین پای من در دام تو
حکایت کنند که یکی در کار سرپوشیده ای(3) بود و می خواست تا با وی سخن گوید، نمی گفت و امتناعی می نمود،(4) و آن کار افتاده(5) سخت درمانده و گرفتارِ وی بود و در آرزوی سخن گفتن با وی، دانست که ایشان را به جواهر میلی باشد، رفت و هر چه داشت به یک دانه جوهر(6) پر قیمت بداد و بیاورد و برابر وی سنگی بر آن نهاد تا بشکند، آن معشوقه طاقت نداشت که بر شکستن آن صبر کند، گفت: ای بیچاره چه می کنی؟ گفت به آن می کنم تا تو گویی چه می کنی!
اندر دل من قرار و آرام نماند دشنام فرست اگرْت پیغام نماند
****
(کشف الاسرار و عدة الابرار، رشید الدین ابوالفضل میبدی،
تفسیر سوره ی بقره آیه ی 260)
1. آن گاه که ابراهیم گفت خداوند من! با من نمای که مرده چون زنده کنی؟ (بقره - 260)
2. در اصطلاح [صوفیه] ظهور آنچه در خفاست... و مراد از زبان کشف عبارتست از زبان باطن، زبان عشق و معرفت که پرده های ظاهر کلمات در آن بکار رفته باشد.
3. کنایه از زن. یعنی کسی گرفتار عشق زنی شده بود.
4. زن با وی سخن نمی گفت.
5. درد مند و گرفتار. حافظ به همین معنی بکار برده: (ای قوم، الغیاث که کار اوفتاده ایم / یاری دهید کز دل یار اوفتاده ایم)
تدبیر دوای درد ما کن()
